Kritiek op concept DNR 2022

Consultatieronde DNR 2022

Inleiding

In de bouw wordt veel gebruik gemaakt van standaardvoorwaarden. Aannemers, installateurs, architecten: voor veel bouwpartijen geldt dat die van dezelfde algemene voorwaarden gebruik maken. De standaardvoorwaarden voor adviseurs in de bouw is DNR 2011. De Nieuwe Regeling, omdat het de ambitie had om de bestaande standaardvoorwaarden voor architecten (SR) en constructeurs (RVOI) te vervangen. De eerste DNR zag het licht in 2005; de aanpassing in 2011 behelsde kleine wijzigingen vanwege kinderziekten in DNR 2005. DNR 2011 is een set algemene voorwaarden die door vrijwel alle adviseurs (architecten, constructeurs etc.) worden gebruikt. Opdrachtgevers werken er ook mee, vaak wel met diverse wijzigingen op DNR 2011.

Op 15 maart 2022 viel opeens de uitnodiging voor de consultatieronde voor een nieuwe DNR op de digitale deurmat. Kennelijk is het tijd voor DNR 2022. Deze versie kent een hele beperkte toelichting dus naar de redenen waarom de aanpassingen in het concept zijn doorgevoerd, is het gissen. De consultatieronde sluit op 30 april 2022

Ik heb inmiddels een reactie in het kader van de consultatieronde ingediend. Het concept voor DNR 2022 kent namelijk diverse wijzigingen waarvan het wat mij betreft maar de vraag is of die een verbetering zijn.

Gids Proportionaliteit

De opstellers van DNR 2022 gaan er van uit dat deze set voorwaarden zal gelden als paritair vastgestelde voorwaarden. Ik betwijfel dat zeer. Paritair vastgestelde voorwaarden zijn voorwaarden die door opdrachtgevers en opdrachtnemers aanvaardbaar zijn. Het voorbeeld in de bouw zijn de UAV 2012. Bij het opstellen van de UAV 2012 waren zowel bouwministeries (Defensie, Binnenlandse Zaken, Verkeer & Waterstaat / Infrastructuur & Waterstaat) als Bouwend Nederland betrokken. Daarmee waren die paritair (opgesteld door afgevaardigden van aannemers en opdrachtgevers). In de commissie die moet leiden tot DNR 2022 mis ik de opdrachtgevers bij de opstellers. Die zullen DNR 2022 alsnog moeten omarmen. Doen zij dat niet, dan denk ik niet dat DNR 2022 de status van paritair zal verkrijgen. De weerstand die DNR 2011 nu bij veel opdrachtgevers heeft (gelet op de vele wijzigingen) doet de vraag rijzen of het zover komt.

Dat is van belang omdat bij bijvoorbeeld Europese aanbestedingen niet zonder motivering mag worden afgewezen van paritair vastgestelde voorwaarden. Dat staat in de Gids Proportionaliteit die hoort bij de Aanbestedingswet. In het concept voor DNR 2022 staat zelfs een verwijzing naar de Gids Proportionaliteit. Dat is niet correct. Het merendeel van de opdrachtgevers van ontwerpen in de bouw is niet aanbestedingsplichtig: dat geldt voor opdrachtgevers van kantoren of fabriekshallen of woningen, voor zover het Woningcorporaties zijn (zolang die nog niet aanbestedingsplichtig zijn). Dan is een algemene verwijzing naar de Gids Proportionaliteit, ook voor opdrachtgevers die niet aanbestedingsplichtig zijn, verkeerd. Daarbij: de verwijzing naar een specifiek artikel zoals in artikel 2 DNR 2022 maakt, dat een wijziging van artikel 3.9 C van de Gids Proportionaliteit moet leiden tot een wijziging van DNR 2022. Dat is niet wenselijk.

Leesbaarheid

Het concept voor DNR 2022 geeft de indruk dat de opstellers de leesbaarheid wilden vergroten. Alhoewel dat een loffelijk streven is, vergroot dat de juridische zuiverheid en duidelijkheid niet. De hang naar betere leesbaarheid leidt tot mindere kwaliteit. Juridische teksten moeten het nu eenmaal hebben van nuance. Een voorbeeld.

Op grond van artikel 14 lid 1 DNR 2011 is de adviseur slechts aansprakelijk voor directe schade. In lid 2 staat: Tot de directe schade behoren in geen geval: bedrijfsschade, productieverlies, omzet- en/of winstderving, waardevermindering van producten evenmin   kosten die met de uitvoering van het object gemoeid zouden zijn als de opdracht van de aanvang af goed zou zijn uitgevoerd.

In het concept voor DNR 2022 staat in artikel 13 lid 2: Van te vergoeden schade in de zin van lid 1 zijn uitgezonderd: bedrijfsschade, reputatieschade, productieverlies, omzet- en/of winstderving, waardevermindering van producten en de kosten die met de uitvoering van het Object gemoeid zouden zijn als de Opdracht van meet af aan goed zou zijn uitgevoerd.

Dat lijkt misschien hetzelfde maar dat is het niet. De tekst van DNR 2011 geeft ruimte om ook andere schade te beschouwen als niet directe schade. Dat geldt voor de versie van DNR 2022 niet. Dat geldt ook voor de bepaling over de beëindiging van de opdracht. Die is in DNR 2011 erg uitgebreid, misschien wel een beetje tè, maar wel duidelijk. Nu zijn die beëindigingsbepalingen op één hoop geveegd en biedt de regeling zoals die dan resteert, eigenlijk onvoldoende waarborgen.

Auteursrecht

Afgelopen jaren heeft het auteursrecht nadrukkelijk in de belangstelling gestaan. De geruchtmakende zaak van Verheijen tegen de verbouwing / nieuwbouw / uitbreiding van Naturalis in Leiden. De zaak Quist tegen Evides, vanwege de voorgenomen realisatie van een nieuwbouwkantoor net naast de door Quist ontworpen drinkwatervoorziening.

Onder architecten leidden deze zaken tot diverse discussies. Mag een architect wel zover gaan om jaren na realisatie een (al dan niet noodzakelijke) verbouwing tegen te gaan? Moet een architect zich niet meer dienstbaar opstellen en gingen deze aanspraken op grond van auteursrecht niet te ver? Of was het volkomen redelijk dat de architect voor zijn of haar werk zou staan? Polemieken in kranten en op social media maakten duidelijk dat de standpunten ver uiteen liepen.

Diverse aanpassingen in DNR 2022 geven de indruk dat de rekkelijken (een architect zou niet teveel tegen mogen houden met een beroep op zijn auteursrecht) aan het langste eind trekken. DNR 2022 bepaalt dat de opdrachtgever in afwijking van de wens van de architect aanpassingen kan doen, nog tijdens de bouwperiode. De opdrachtgever mag zonder bijbetaling een ontwerp opnieuw realiseren. Het moet allemaal wel zoveel als mogelijk in overleg met de adviseur maar de opdrachtgever staat in beginsel met 1-0 voor. Het is de vraag of dit wenselijk is. Het is ook de vraag of de inperking in het concept voor DNR 2022 niet in strijd zijn met de Auteurswet. Daarin staat immers dat de kunstenaar zich kan verzetten tegen verminking en aanpassing. Dat is een recht dat niet contractueel is weg te poesten. In mijn optiek levert DNR 2022 ten opzichte van het auteursrecht van de adviseur veel te veel in.

Afronding

Dit is een korte samenvatting van de belangrijkste op- en aanmerkingen. Het aantal bezwaren dat ik heb tegen dit concept is groot: ik meen dat de aanpassingen in veel gevallen geen verbeteringen zijn.

Daarnaast zijn bepalingen die wel om aanpassing vroegen (de bepaling over geschilbeslechting bijvoorbeeld) in stand gelaten. De voorgestelde wijzigingen leiden niet tot een verbetering van de eerdere versie. De opstellers doen er goed aan het concept nog eens zeer goed tegen het licht te houden.

20220409_Consultatiedocument-verNieuwde-DNR_Fundament_Advocatuur.xlsx